Kranslegging basisschool Klim-op
Dinsdag, 19 april 2016
BS Klim-op bezoekt Gedenkplaats
Woensdag 13 april 2016
BS de Klim-op bij de Poort der Zuchten
Veertig kinderen van de basisschool de Klim-op stappen om half 11 bij school op hun fiets, om samen naar de Gedenkplaats Haaren te rijden.
Al enkele weken hebben ze zich verdiept in de geschiedenis van het oude Groot Seminarie, met name in de periode van 1940 tot 1944, de oorlogsjaren!
In september 1941 werd het hele landgoed in beslag genomen door de Nazi’s, die er tot oktober 1944 gijzelaars en gevangenen hebben opgesloten.
even een glaasje drinken …
Eerst fietsten de kinderen naar de ‘Poort der Zuchten’, door de gevangenen zo genoemd omdat ze via deze mooie poort, in een mooie omgeving, naar hun cel werden gebracht!
Nadat Cees (van Roessel) hier verteld heeft wat er tijdens de oorlog bij deze poort gebeurde, stappen de kinderen weer op de fiets en gaan ze naar het imposante gebouw.
Allereerst naar de grote aula, om een glaasje fris te drinken.
in de verhoorkamer …
Daarna wordt de groep in twee kleinere groepjes gedeeld en beginnen ze, onder leiding van de gidsen Cees van Roessel en Henk van Helvert, aan de rondleiding door het gebouw, door dezelfde gangen en kamers, waar ook de Nazi´s en de gevangenen hebben rondgelopen …
Ze staan in de grote kapel, in de verhoorkamer, lopen over de binnenplaats waar de gevangenen ‘gelucht’ werden, zitten even in een echte cel, bekijken de portretten van de 54 geheim agenten, die hier in het kader van het spionagespel ‘Englandspiel’ opgesloten waren en berecht werden. In de rechtszaal van de Nazi’s hangen nu hun portretten en wordt hun verhaal verteld.
Indrukwekkend!
De beschikbare tijd was uiteindelijk toch te kort om álles te kunnen zien, maar daarvoor komen ze nog maar een keertje terug, misschien met hun ouders, broertjes en zusjes.
Fotoreportage ´Gedenkplaats Haaren´
Op 19 december 2015 gaf Henk van Helvert een uitgebreide rondleiding aan ´Heemkundekring Oosterhout´.
Een van de bezoekers, Paul van Acker, maakte een fotoreportage hiervan.
STAPPEN TER HERDENKING
Woensdag 21 oktober vond in Leuven de opening plaats van deze overzichtstentoonstelling, over het tuchthuis in Hamelen (Duitsland).
Alvin de Coninck had de algemene leiding bij de officiële opening en diverse sprekers gingen vooraf aan de officiële opening.
De ‘Regionale Kultur- und Zeitgeschichte’ in Hamelen (D) is de organisator, in het kader van het EU projekt ‘Burgers uit Nederland, België en Luxemburg, vervolgd door de nazi’s in het tuchthuis van Hamelen, van 1942 tot 1945′.
Na Hamelen (2014) en Haaren (9-5-15 tot 1-10-15) is deze indrukwekkende tentoonstelling nu te zien in Leuven (BE):
- van 22 oktober t/m 29 januari 2016
- in “Het gebouw van de Vlaamse Overheid”, Distsepoort 6, BE 3000 Leuven.
Meer info op deze website
Rondleiding familie de Quay
Afgelopen dinsdag 22 september heb ik Rutger de Quay, tweede zoon van oud-gijzelaar Professor Jan de Quay (de latere Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant en minister-president) rondgeleid door de Gedenkplaats. Hij werd vergezeld door zijn vrouw en zijn zwager Fred Janssens uit Helvoirt, de echtgenoot van een dochter van Prof. De Quay. De heer Rutger de Quay is officier bij de Koninklijke Marine geweest en woont al jaren in de Verenigde Staten.
College Prof. Dr. J.E. de Quay, Kamp Haaren
getekend: Arch. P. Zwart
Collectie Gedenkplaats Haaren
De bezoekers waren bijzonder onder de indruk van het gebouw, dat nog praktisch helemaal zo is als toen de gijzelaars en gevangenen er verbleven. Ook de tentoonstellingen werden erg gewaardeerd.
Ze toonden bewondering voor hetgeen de medewerkers van de gedenkplaats hebben gepresteerd.
Bijzondere aandacht trok de in een van de vitrines tentoongestelde briefkaart die Prof. De Quay op 29 december 1942 vanuit Haaren schreef ‘aan de jongeheer Frankje Houben’, die later zelf Commissaris van de Koningin in Brabant zou worden, een van de opvolgers van Prof. De Quay dus.
Al met al was het een bijzondere middag.
Weer bleek eens dat Gedenkplaats Haaren voor velen, van wie verwanten hier verbleven, een bijzondere functie heeft om te herinneren en te gedenken. Mij is weer gebleken dat dit altijd aanspreekt!
Wim Lindemann
gids Gedenkplaats Haaren
Een oord van bang wachten
14 september 2015
Historicus, schrijver en redacteur Peter Bak stelt een onderzoek in:
waarom er nog steeds geen boek over ‘Haaren’ is
en er wel zou moeten zijn
Tijdens de Duitse bezetting had het Groot Seminarie een andere bestemming. Vooraanstaande politici, zakenlieden en andere notabelen werden er als gijzelaars vastgehouden. Ook verzetsstrijders gingen de kaarsrechte weg tussen de dubbele rij lindenbomen; zij werden in Haaren verhoord en moesten er hun proces afwachten.
Hun lotgevallen zijn in de loop der jaren fragmentarisch verteld, maar ‘het grote verhaal’, van het Geisellager en Polizeigefängnis is nog altijd niet geschreven.
Een oord van bang wachten
Het ‘grote verhaal’ van Haaren is vooral een psychologisch verhaal. Staat me de kogel te wachten? Kom ik vrij? Wanneer? Hoe gaat met mijn vader, moeder, verloofde, vrouw, kinderen? Zal ik in bevrijd Nederland met ze worden herenigd? Al deze vragen hielden zowel de gijzelaars als de gevangenen bezig. De gijzelaars konden worden gefusilleerd als vergelding voor verzetsacties, de gevangenen als uitkomst van hun proces, waarbij doodstraf of abtrennung uiteindelijk veelal op hetzelfde neerkwam.
Haaren is kortom een plaats van indrukwekkende herinnering, die bovendien nog in tact is. Nabestaanden lopen geëmotioneerd door het deel van het gebouw dat als Gedenkplaats is ingericht; ze slaan het Einschreibbuch op en zoeken de naam van hun vader, grootvader, moeder, grootmoeder, oom, tante.
Na de oorlog kwamen de priesterstudenten weer terug, tot 1967. In dat jaar werd het ‘Huize Haarendael’, een thuis voor verstandelijk gehandicapten.
Dit brengt een van de Indische gijzelaars uit de oorlog, de violist Jo Juda, weer terug naar de plaats waar hij zeven bange maanden heeft doorgebracht:
Daar stond ik, samen met Olga, mijn vrouw, na meer dan dertig jaar
weer voor hetzelfde gebouw waar ik toen gevangen heb gezeten…
Wij gingen door de glazen deur van de nieuwe ingang naar binnen.
Daar vlak voor lag de gang met de grote blauwe tegels die naar de kapel leidt.
Rechts keek ik de eetzaal in. De pilaren waren er nog, een paar losstaand,
de meeste tegen de muur, tussen ieder raam één…
Maar die geluiden, die akelige geluiden? Kwamen die uit de cellen,
van de mensen die daar nu nog steeds in dat blauwe schemerlicht gevangen zaten?
Is de oorlog nóg niet voorbij? En dan die kinderen.
Zij liepen door de gangen, met verpleegsters. Die stakkers van kinderen,
met hun verwrongen gezichten en abnormaal heftige bewegingen.
Nee, zij waren het die de onmenselijke geluiden uitstootten.
De oorlog is immers allang voorbij.
Olga en ik kwamen voor het eerst onze twee geestelijk gestoorde zoontjes bezoeken,
die hier waren opgenomen.
Tot zover het onderzoeksvoorstel heel in het kort.
Voor het volledige voorstel, inclusief diverse bijlagen, klik Onderzoeksvoorstel
Herdenking Sachsenhausen
Vrijdag, 4 september 2015.
Vandaag werd bij het monument van Sachsenhausen, in het stadspark in Vught, een herdenking gehouden.
Onder begeleiding van een tamboer van het Vughtse gilde liepen de genodigden en belangstellenden van het oude raadhuis, door het park, naar het monument voor de slachtoffers van Sachsenhausen.
De loco burgemeester van de gemeente Vught en verschillende organisaties, waaronder het COVVS , kamp Vught, Sachsenhausen comité en het Mauthausen comité, legden kransen bij dit monument.
Twee kinderen van de basisscholen uit Vught droegen gedichten voor, waarna alle kinderen een bloem bij het monument legden.
Deze plechtigheid, georganiseerd door het Internationale Sachsenhausen Comité, vindt elk jaar plaats bij dit monument om te herdenken dat op 4 september 1944 een grote groep mannen als gijzelaar vanuit Vught werd afgevoerd naar Sachsenhausen.
HvH
For the Canadian friends …
2 september 2015
De ervaring van WWII, zelf een jonge onderduiker tijdens deze ramp, vader ondergedoken, oom Marius in het verzetswerk, heeft me dit museum van de Gedenkplaats heel veel getroffen!
Mijn gedachten gaan uit naar alle mensen dit dit hebben meegemaakt. Het zijn mijn vader Gerard, mijn oom Marius en mijn eigen moeder van den Wildenberg (Kamp Vught).
Ik wens dat zoiets niet meer zal voorkomen!!
For my Canadian friends:
please try hard to picture this inhumane action. It is something that wakes you up out of a sad, sad dream.
With great respect,
Richard van den Wildenberg.
Seniorensoos KBO Haaren
Seniorensoos KBO Haaren kwam voor haar maandelijkse bijeenkomst vandaag naar Gedenkplaats Haaren.
Om 10 uur werden ze in de gezellige aula ontvangen met een kopje koffie of thee. De heer Jo Latijnhouwers, de secretaris van Gedenkplaats Haaren, gaf een overzicht van de Gedenkplaats en de gebouwen, waarbij hij terugging naar 1839, het jaar waarin het nieuwe ‘Groot Seminarie Bisdom Den Bosch’ in gebruik wordt genomen. Via enkele uitbreidingen komt hij dan aan de ‘zwarte’ periode 1940 – 1944, de tijd van Kamp Haaren met ca. 1000 gijzelaars, en vervolgens de jaren als Polizei- und Untersuchungs Gefängnis met ruim 3100 gevangenen…
Na deze inleiding wordt er een korte film vertoond over de bevrijding van Haaren, verteld door Marienus van Baast, die toen 10 jaar was.
Hierna worden 3 groepen gevormd, elke groep krijgt een rondleiding door de gebouwen en langs de diverse exposities, met vakkundige uitleg van de gidsen. Tijdens deze rondleiding zijn er veel momenten van ‘herkenning’, maar ook van verwondering.
Al met al een geslaagde seniorensoos!
Bill Rudd (97) op bezoek
Afgelopen dinsdag hadden we een interessant bezoek van de heer Bill Rudd uit Melbourne (Australië).
Hij heeft zelf niet hier gevangen gezeten, maar kwam in 1945 als medewerker van het UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration) om het gebouw te herstellen. Vijf maanden heeft hij hier meegewerkt, alle cellen moesten immers weer gewone, schone studentenkamers worden! ‘Het was zo’n ongelooflijke, verschrikkelijke puinhoop toen we aankwamen…’
Ondanks zijn 97 jaar liep Bill langs de exposities in de diverse zalen. Zijn grootste interesse ging uit naar het ‘Englandspiel’.
Dit vond hij heel intrigerend, immers: pas ca. 10 jaar geleden ontdekte hij dat een neef van zijn vrouw, Aart van der Giessen, een van de 59 geheime agenten was die tijdens het ‘Englandspiel’ in Kamp Haaren gevangen zaten. Aart wist te ontsnappen, maar werd later weer opgepakt en werd op 10 juni 1944, samen met een andere geheim agent, net buiten de poort van Kamp Haaren ‘op de vlucht’ doodgeschoten.
Adri Wijnen en Bill Rudd
Bill liet zich daarom ook uitgebreid informeren door de onderzoeker en initiator van ‘Stichting Onderzoek Englandspiel’, de heer Adri Wijnen.
Zie ook een verslag in het Brabants Dagblad.
Nachgedanken von einem deutchen Gast
zu einem eindrucksvollen Besuch in Haaren am 9. Mai
Drei Monate nach meinem Aufenthalt in Nord-Brabant erinnere ich mich an die Veranstaltung zum 70. Jahrestag der Befreiung der Niederlande von der NS-Besatzung, die in der Gedenkstätte Haaren stattfand.
Die zu diesem Tag in Haaren eröffnete Ausstellung
Die zu diesem Tag in Haaren eröffnete Ausstellung
“Schritte zur Erinnerung nach 70 Jahren.
NS-Verfolgte aus den Benelux-Ländern
im Zuchthaus Hameln 1942-1945“
wurde von den deutschen Historikern, Bernd Gelderblom und Mario Keller-Holte aus Hameln, über einen langen Zeitraum in Kooperation mit Angehörigen der NS-Verfolgten erarbeitet.
Mich selbst hat es sehr erschreckt, zu erfahren, wie skrupellos das Hitler-Regime damals agieren konnte. Absurd für mich der Gedanke, dass man politische Gefangene aus den besetzten Benelux-Ländern bis in meine Heimatstadt Hameln und weiter verschleppt hat, was viele nicht überlebt haben.
Erschreckend, welch tiefe Wunden in den betroffenen Familien bis in die heutige Generation gerissen wurden. Diese Wunden waren mitunter so gravierend, dass sie sich besser ertragen ließen, wenn man die furchtbare Vergangenheit verdrängte.
Nach 70 Jahren ist es mehr als an der Zeit, die schlimmen Erfahrungen der grausamen Verbrechen der NS-Herrschaft in Benelux von deutscher Seite aufzuarbeiten. Wie sonst können solche Verletzungen jemals „geheilt“ werden?
Sicherlich war es von der zeitlichen Abfolge her sinnvoll, die Ausstellung zunächst in Hameln zu zeigen; die Eröffnung im Juni 2014 fand im Beisein von Opfer-Angehörigen und der Freunde aus Haaren statt.
Aber nun wanderte die Ausstellung weiter nach Nord-Brabant, dorthin, wo das Drama von einigen der NS-Verfolgten seinen Anfang hatte.
Den Mitarbeitern des Gedenkplatzes Haaren ist es in großartiger Weise gelungen, mit der Gedenkveranstaltung am 9. Mai den passenden Rahmen für die Ausstellungseröffnung zu schaffen.
Die Beiträge der Rednerinnen und Redner wurden umrahmt von musikalisch-tänzerischen Darbietungen einer Gruppe junger Künstler aus der Region.
Vielleicht liegt auch ein “heilender” Effekt in der Tatsache begründet, dass diese Künstler-Gruppe von einer jungen deutschen Frau koordiniert wurde. Überwältigend war die Uraufführung des Werkes eines jungen Komponisten und das Zusammenspiel von Tänzerin und Sängern. Alles war eigens zu diesem Anlass einstudiert worden.
Natürlich bot dabei die große Kirche des ehemaligen Priesterseminars eine wunderbare Kulisse.
Ich hatte nicht erwartet, dass der Veranstaltung eine derart große Anzahl von Besuchern aller Generationen beiwohnen würden.
70 Jahre nach Kriegsende ist es den Veranstaltern gelungen, vielen Angehörigen von NS-Opfern eine würdevolle Feier zu “schenken” und auf diese Weise zur „Heilung“ beizutragen und damit auch zu Freundschaft und Versöhnung.
Neben den Reden der verschiedenen Beteiligten beeindruckte mich insbesondere die Rede der Angehörigen eines NS-Opfers, der 90jährigen Anneke Geerdes. Anneke Geerdes äußerte ihre Dankbarkeit dafür, dass ihrem Leid, den eigenen Vater damals verloren zu haben, durch die Aufarbeitung der damaligen Geschehnisse endlich die notwendige Beachtung auch auf deutscher Seite zuteil wurde.
Als sehr erfreulich habe ich empfunden, dass die anschließende Kaffeetafel ungemein zahlreich besucht war. Hier fanden in entspanntem Rahmen gute Gespräche zwischen Freunden des Gedenkplatzes, angereisten Angehörigen von NS-Opfern und uns deutschen Gästen statt.
Wie bei einer gelungenen privaten Feier blieben alle weit länger beisammen, als ich es erwartet hätte.
Brigitta Holte
Weitere Informationen und Bilder zur Gedenkfeier vom 9. Mai und zur Ausstellung finden sich auf der Website des „Vereins für regionale Kultur- und Zeitgeschichte Hameln“: www.geschichte-hameln.de
Drie maanden na mijn verblijf in Noord-Brabant herinner ik me de opening van de expositie ‘70e herdenkingsdag bevrijding Nederland van de Nazibezetting’ , die in de ‘Gedenkplaats Haaren’ plaatsvond.
De op deze dag in Haaren geopende tentoonstelling
De op deze dag in Haaren geopende tentoonstelling
‘Stappen ter herinnering na 70 jaar.
Nazi slachtoffers uit de Benelux-landen
in het tuchthuis Hameln 1942-1945’
werd door Duitse historici, Bernd Gelderblom en Mario Keller-Holte uit Hameln, na een lange tijd van samenwerking met nabestaanden van deze Nazislachtoffers, uitgewerkt.
Ik zelf was erg geschrokken, toen het tot me doordrong hoe meedogenloos het Hitlerregime destijds te werk ging. Absurd was voor mij de gedachte, dat men politieke gevangenen uit de bezette Beneluxlanden tot in mijn geboortestad Hameln weggevoerd had, wat velen niet overleefd hebben.
Verschrikkelijk dat er zulke diepe wonden geslagen zijn in de getroffen gezinnen, tot in de huidige generatie. Deze wonden waren inmiddels zo diep, dat zij beter te verdragen waren als men het vreselijke verleden verdrong.
Na 70 jaar is het hoog tijd, de verschrikkelijke ervaringen van de wrede misdaden van de Nazi’s in de Benelux, aan Duitse zijde te verwerken. Hoe anders kunnen zulke wonden ooit geheeld worden?
Gezien de tijdsvolgorde was het zeker zinvol de tentoonstelling eerst in Hameln te laten zien; de opening in juni 2014 vond plaats in tegenwoordigheid van nabestaanden van de slachtoffers en de vrienden uit Haaren.
Nu verhuisde de tentoonstelling echter verder naar Noord-Brabant, daar waar het drama voor enkelen van de Nazi-vervolgden begon.
De medewerkers van de Gedenkplaats Haaren zijn er op grootse wijze in geslaagd om met de herdenkingsplechtigheid op 9 mei een passend kader te creëren voor de opening van deze tentoonstelling.
De bijdragen van de spreeksters en sprekers werden omlijst door muzikale dansvoorstellingen van een groep jonge kunstenaars uit de regio.
Misschien had ook het feit dat deze kunstenaarsgroep door een jonge Duitse vrouw gecoördineerd werd, een ‘helend’ effect. Overweldigend was de première van het werk van een Duitse komponist en het samenspel van danseres en zangers. Alles was speciaal voor deze gelegenheid ingestudeerd.
Natuurlijk bood hierbij de grote kerk van het vroegere priester-semenarie een prachtige achtergrond.
Ik had niet verwacht dat de organisatie zo’n groot aantal bezoekers van alle generaties zou aantrekken.
70 Jaren na het einde van de oorlog is het de organisatie gelukt veel leden van Nazislachtoffers een waardevolle plechtigheid te ‘schenken’ en op die manier aan genezing bij te dragen, en daarmee ook aan vriendschap en verzoening.
Naast de toespraken van de diverse deelnemers maakte vooral de toespraak van een nabestaande van een nazislachtoffer, de 90 jarige Anneke Geerdes, veel indruk. Anneke Geerdes sprak haar dankbaarheid uit, dat haar leed, het verlies van haar eigen vader, door het laten zien van de toenmalige gebeurtenissen, eindelijk de nodige aandacht kreeg, òòk van Duitse zijde.
Als zeer verheugend heb ik ervaren, dat de aansluitende koffietafel in zulke grote getale bezocht werd. Hier vonden in ontspannen sfeer goede gesprekken plaats tussen vrienden van de Gedenkplaats, enthousiast gemaakte nabestaanden van Nazislachtoffers en ons, de Duitse gasten.
Zoals bij een geslaagd privé-feest bleven allen veel langer bij elkaar. dan ik verwacht had.
Brigitta Holte
Meer informatie en beeldmateriaal over de herdenking van 9 mei en de tentoonstelling is te vinden op de website van de ‘Vereins für regionale Kultur- und Zeitgeschichte Hameln’: www.geschichte-hameln.de
Bezoek Mevrouw Lievendag
Afgelopen week (20 juni) bracht Mevr. Lievendag een bezoek aan de Gedenkplaats. Max Lievendag, over wie u meer kunt lezen op deze site, was een neef van haar.
Samen met de huidige bewoners van de woning waar vader, moeder en Max gewoond hebben en van waaruit ze in 1942 weggevoerd zijn, wilde ze graag zien waar haar familie de (bijna) laatste dagen van hun leven doorbrachten.
Tijdens de speciale rondleiding die we voor hen organiseerden, bleek dat ze erg onder de indruk waren van de plaats waar eerst vader Izaak Lievendag en later moeder Sophia en zoontje Max gevangen waren in 1942.
Mevr. Lievendag vertelde dat het bezoek voor haar, als familielid, op sommige momenten erg confronterend was, maar dat het toch een positieve ervaring is geweest om, na zoveel jaren, een bezoek te brengen aan de Gedenkplaats.
Hooge Mierde: spectaculaire show
Op zondag 31 mei 2015:
Themadag in Hooge Mierde:
- militaire voertuigen uit en na de Tweede Wereldoorlog
- met jeeps en een rupsvoertuig kan rondgereden worden (tegen kleine vergoeding)
- voor de kleinsten rondritten met mini-Jeeps
- twee tanks
- verkoop hamburgers, donuts en koffie vanuit historisch verantwoorde American Red Cross Clubmobile, zoals ook aan het front gebeurde in 1944
- toelichting over de Nationale Reserve, met loopband en broekhanginstallatie door De Natres
- noodhospitaal met veel originele materialen
- verschillende speciale voertuigen met werktuigen, in bedrijf
- radiografisch bestuurde voertuigen en tanks, MP (Militaire Politie) post, First Aid stand
- informatiestands van ‘Documentatiegroep ’40-’45’, vereniging Wheels, museum ‘De Bewogen Jaren
- live muziek uit de jaren 40
Toegang:
- Themadag: gratis
- Museum: gereduceerde toegangsprijs € 2,– p.p.
Meer info:
‘Weg naar de vrijheid’ geopend
10 mei 2015
Met een mooi programma is, onder grote belangstelling, afgelopen zaterdag de nieuwe expositie ‘Weg naar de vrijheid’ geopend.
Onder de belangstellenden ook enkele oud-gevangenen, naast talrijke jongeren.
Deze expositie, bestaande uit 2 delen, is te zien tot resp. 7 oktober 2015 en 6 april 2015.
Meer informatie: Weg naar de vrijheid
Emotioneel bezoek
17 april 2015
Mevr. Marianne Alcock – van Gaal
Vandaag mochten wij Marianne Alcock-van Gaal op de Gedenkplaats verwelkomen. Zij is de dochter van Willem H. van Gaal, die van 24 februari 1943 tot 9 mei 1944 als ‘Untersuchungs gefangene Ha 1739’ opgesloten zat in de Polizeigefängnis Haaren.
Al jaren woont ze in Australië, het thuisland van haar man. Nooit was er gelegenheid om de plaats te bezoeken waar haar vader tijdens de oorlog gevangen was, tot vandaag!
Ze werden hartelijk ontvangen door onze medewerkers Henk en Dimphy, die haar ook heel veel konden vertellen over die donkere periode en over de medegevangenen van haar vader.
Marianne en haar man kregen een privé rondleiding, waarbij toch wel emoties los kwamen, vooral toen ze de geborduurde handtekening van haar vader ontdekte op het borduurwerk dat Jan Kreeuwen (medegevange van haar vader) tijdens hun gevangenschap maakte…