Kort na het begin van de oorlog nam de bezetter steeds meer maatregelen tegen de Joden in Nederland. Dit had tot gevolg dat ze volledig buiten de maatschappij geplaatst werden! Tijdens de ‘Wannseekonferenz’ werd op 20 januari 1942 door de Nazi’s besloten om alle Joden in Europa te vermoorden…
Van mei 1942 tot januari 1943, toen Kamp Vught nog niet open was, werden er ook in Kamp Haaren 190 Joden geïnterneerd, 139 mannen en 51 vrouwen, waaronder ook 6 kinderen van 2½ tot 10 jaar. Uit het Inschrijfboek zijn de volgende gegevens van deze kinderen bekend:
- 17 juli 1942: Emil Hertz (Ha 316), 8 jaar oud wordt met zijn vader, moeder en zus van 14 jaar ingeschreven.
- ook op 17 juli komt de 7 jarige Adriana Potaschmann (Ha 319) met moeder en zus van 13 binnen. Deze 2 families komen uit Den Haag en worden om 17.00 uur samen met nog 10 anderen gevangen gezet.
- de 7 jarige Jacques van Gigh (Ha 347) wordt op 21 juli, met een familielid,mogelijk zijn moeder, uit dezelfde straat in Rijswijk, wegens ‘Grenzüberschritt’ opgesloten
- samen met zijn 15-jarige broer komt Josef Blitz (Ha 518) op 9 augustus 1942 in de Haarense gevangenis
- vader en moeder met hun 10 jarige zoon Salomon van Ham (Ha 963) worden op 23 oktober binnengebracht, moeder en zoon overlijden in Auschwitz op 13-11-1942, vader overlijdt in Midden-Europa op 31 maart 1944.
De jongste Joodse gevangene is Max Lievendag (Ha 1163) uit Den Bosch, op 22-02-1940 geboren, dus 2 jaar en 9 maanden oud als hij samen met zijn moeder Sophia (Ha 1164) op 28 november 1942 gevangen wordt gezet.
Zijn vader, Izaak (Ha 423) is al op 31 juli 1942 gevangen genomen en op 7 oktober overgebracht naar Amersfoort. Max wordt samen met zijn moeder op 4 december 1942 naar Westerbork overgebracht, beiden overleden op 26 februari 1943 in Auschwitz, Max was op dat moment 3 jaar en 2 dagen oud.
Zie ook verslag over zaak Lievendag in Haaren.
Enkele dagen tot enkele weken bleven zij in Haaren, waarna ze op transport gingen naar Westerbork (123 personen), Alkmaar (15 personen) en naar enkele andere kampen in Nederland. Uiteindelijk kwamen ze in de Duitse vernietigingskampen, vooral Auschwitz, waar ze werden vermoord. Slechts 5 van de totaal 190 Joden die in Haaren zaten, hebben de oorlog overleefd!
In ons land werden vier Joodse gevangenen uit de Haarense gevangenis gefusilleerd:
- Barend Busnac (Ha 2639), opgepakt in verband met de beraamde aanslag op Piet Gerrits, ‘een Jodenverklikker’ in Tilburg. Gefusilleerd in de Drunense duinen op 26 mei 1944
- Rudolf Hartogs (Ha 1781), lid van de OD, verborg wapens en springstoffen, gearresteerd in Amsterdam en tijdens het 2e OD proces in Haaren veroordeeld . Gefusilleerd op de Leusderheide op 29 juli 1943
- Salamon Vas Dias (Ha ???), door een Duitse spion naar Dijon gelokt, in verband met radioverbindingen, en daar op 30 juni 1942 gearresteerd. Na Scheveningen, Haaren en Utrecht naar kamp Amersfoort, gefusilleerd op de Leusderheide op 29 juli 1943
- Abraham Wijnberg (Ha 433), lid van de OD, betrokken bij een aanslag op een WA-man. Gearresteerd in Ede op 24 juli 1942, in Haaren gevangen van 01 augustus 1942 tot 27 april 1943. Gefusilleerd op de Leusderheide op 29 juli 1943
De Joden die deel uitmaakten van de Indische gijzelaars stonden onder bescherming van het Rode Kruis en bleven daardoor gespaard. Bij het ‘2de OD proces’, dat van 15 maart tot 27 april 1943 in Haaren werd gehouden, waren ook 5 joden betrokken.
Gegevens en nrs ontleend aan het Inschrijfboek Polizeigefängnis en Joods-monument.nl