Gedenkplaats toen en nu

De oprichting van de ‘Gedenkplaats Haaren’ is eind april 1995 begonnen, nadat Adri Wijnen (neef Joseph Bukkens, agent van Englandspiel’) bij de plaatselijke bibliotheek het boekje: ‘Zo ben je daar’ van de schrijfster Tineke Wibaut – Guilonard had geleend. Daarin stond te lezen dat de vrouwen (meisjes destijds), Hetty Voûte en Gisela Wieberdink-Söhnlein, tijdens hun gevangenschap in Kamp Haaren contact hebben gehad met de gevangenen van het ‘Englandspiel’.

Na verloop van tijd kwam Adri, tijdens de lange zoektocht naar gegevens over dit spionage- en contraspionage netwerk, in gesprek met de toenmalige beheerder van het Nationaal Monument Vught, die hem vertelde dat hij nog wel iemand kende die contact had gehad met mensen van het Englandspiel. Hij kreeg een naam en telefoon nummer: Hetty Voûte. Dit resulteerde in een gesprek met haar, in Amsterdam (beschreven in het ‘Oorlogsdagboek van Joseph Bukkens’).

Ongeveer twee jaar later belde Hetty naar Adri, om hem aan zijn belofte te houden en haar, waar nodig, steun te bieden. “Haar vraag was of ik wat wilde doen om in Haaren iets van de grond te krijgen. Dat leefde bij mij ook nog steeds, dus heb ik ja gezegd, niet overziend wat dat allemaal los zou maken…”.
“Per telefoon het een en ander besproken over het inhoudelijke, waar, wat, hoe, wie betaalt het en meer van dat soort vragen die opkomen bij het starten van een nieuwe activiteit”, aldus Adri.

Hetty heeft daarop een afspraak gemaakt met de directie van ‘Huize Haarendael’ (tehuis voor mensen met een verstandelijke beperking) en op vrijdag 6 februari 1998 ontmoetten Hetty, Gisela en Adri elkaar in een cafetaria in Haaren, om daarna gezamenlijk het gesprek aan te gaan met de directie van het tehuis.

Dit gesprek verliep in een hele warme sfeer, alle medewerking werd toegezegd. Het verzoek om een ruimte beschikbaar te stellen voor het inrichten van een ‘Gedenkplaats’ werd goed gekeurd.

Op 9 september 1998 werd de stichtingsakte van de ‘Stichting Vriendenkring Haaren 1940 – 1945’ ondertekend.

Doel van de stichting was (en is nu nog steeds): ‘Een waardige plaats in te richten en in stand te houden in het mooie, voormalige Groot Seminarie te Haaren, teneinde de geschiedenis van de gevangenen uit de periode van negentienhonderd veertig tot negentienhonderd vijf en veertig te bewaren en voorts al hetgeen met een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin van het woord.’

In de beginfase kreeg de stichting het voorportaal van de kapel en de oorspronkelijke verhoorkamer ter beschikking om in te richten als expositieruimte. De intentie was om elk jaar, naast de terugkerende herdenking, een expositie in te richten met telkens een ander thema.

De initiatiefgroep had inmiddels versterking gekregen van meerdere oud-gevangenen en een aantal medesupporters die, elk met eigen vaardigheden, hard aan de totstandkoming hebben gewerkt. Er moest veel gebeuren: fondsen zoeken om de gestelde doelen waar te maken, materialen verwerven, aanschrijven van oud-gevangenen, nabestaanden, donateurs, leveranciers, instanties, zoeken en onderzoeken, enz. enz.

Op 13 mei 2000 was het zover: de feestelijke opening van de ‘Gedenkplaats Haaren’.

Bij de invulling van de openingsplechtigheid was rekening gehouden met de mogelijkheden en beperkingen die er waren, zoals de beschikbare ruimte en de gevorderde leeftijd van de oud-gevangenen. Een koor en ensemble zorgden voor muzikale afwisseling en vendelzwaaiers maakten een kleurrijke overgang van de toespraken naar de ernst bij het ontsteken van de gedenkkaars. Deze kaars werd ontstoken door de twee ex-gevangenen: Leonie van Rooij-Overgoor en Jan Kreeuwen.

Hiermee was de ‘Gedenkplaats Haaren’ officieel geopend. De 1e expositie die die bij deze gelegenheid geopend werd, had als thema ‘Gijzelaars’.

Hetty Voûte was helaas al voor de opening overleden op 16 januari 1999 (zie ook: ‘Briefwisseling met kleindochter’).

(Bron: o.a. Dhr. Adri Wijnen)

Door de jaren heen is de ‘Gedenkplaats Haaren’ uitgegroeid tot een bijna volwaardig museum en een waardige gedenkplaats, zoals de organisatoren dat voor ogen hadden. Veel onderzoek is inmiddels gedaan, met dank aan alle vrijwilligers die hiervoor veel vrije tijd hebben opgeofferd en nog steeds doen. Een deel van hun resultaten is gepubliceerd in enkele boeken (zie hiervoor: foto, boeken, museum).

Tegenwoordig is de ‘Gedenkplaats Haaren’ een levende stichting, met een actief bestuur en ca. 25 vrijwilligers. Door de grote brand van 31 augustus 2019 zijn alle activiteiten opgeschort, behalve onze spreekbeurten op locatie.

De activiteiten trekken ook steeds meer bezoekers, reden waarom door de jaren de oppervlakte van het museum ook is uitgebreid. Momenteel gebruiken we in de voormalige ‘Polizei- und Untersuchungsgefängnis’ de volgende ruimtes: